Akalazya – Hekimlerin bile zor hatırladığı hastalık

Akalazya nedir? Bu hastalığın adını ilk kez duyuyorum…

Akalazya yemek borusunun alt ucunda bulunan ve yediklerimizin mideye geçişi sırasında otomatik açılan kas dokusunun gevşememesi demektir. Bir manada reflünün tersi hastalıktır. Reflüde mide içeriği yemek borusuna kaçarken, Akalazyada yediklerimiz yemek borusunda kalır.
Hangi belirtileri var ve hastalık neden oluyor?

Bu hastalığın en önemli belirtisi yavaş yavaş artan yutma güçlüğüdür. Hastalık iyice ilerlediğinde hem katı hem de sıvı gıdaları yutmak zor hale gelir. Yemek borusunun alt ucundaki kasılmış kas dokusu ancak basınç veya yer çekimi ile açılır. Bunu gerçekleştirmek için bazı hastalar zıplamakta veya su içerek basınç oluşturmaya çalışmaktadırlar. Eğer yutma ile ağrıda hissediliyorsa hastalık akalazyanın nadir görülen çeşitlerinden olabilir. Bu durumda yemek borusundaki kasılmalar düzensizdir ve ağrıya neden olan budur.

Maalesef hastalığın nedeni tam olarak bilinmemektedir. Viral enfeksiyonlar ve otoimmün (hastanın kendi bağışıklık sisteminin bozulması) sebeplerle kas gevşemesini sağlayan sinir hücreleri ölmektedir ve bu geri dönüşümsüz bir süreçtir.

2 yıl dolaştım daha yeni teşhis konulabildi. Neden teşhis konulamıyor?

Akalazya çok nadir bir hastalıktır. Türkiye’de yılda görülen yeni hasta sayısı 300 civarındadır. Ama hastalık kronik bir hastalık olduğu için ülkemizde toplam 20000 hastanın olduğu tahmin edilebilir. Bu konuda tecrübeli kliniklerde teşhis hızlı konulabilmekle beraber, bazı hekimler eğitimleri sırasında bu hastalık hakkında bilgi almamaktadır ve teşhis zor konulmaktadır. Marmara Üniversitesi Gastroenteroloji ve Göğüs cerrahisi klinikleri olarak çok sayıda Akalazya hastası değerlendirmekte ve tedavi etmekteyiz. Göğüs cerrahisi kliniğinde şimdiye kadar 150 civarında hasta akalazya ameliyatı olmuştur.
Nasıl teşhis konulabilir?

Endoskopi yapıldığında tecrübeli bir hekim akalazyadan şüphelenebilir. Yemek borusundan gıda artığı bulunması ve yemek borusunun alt ucundan geçerken endoskopun zorlanması belirtilerden bazılarıdır. Bir diğer yöntem ise baryumlu yemek borusu grafisidir. Bu yöntem ile yemek borusunun alt ucundaki darlık çok tipik bir şekilde gözlenir. Bilim literatüründe bu görüntünün adı “kuş gagası” görünümüdür ve akalazya için tipiktir. Hastalığın kesin teşhisi ise yemek borusunun basınç ölçümü demek olan, özofajiyal manometre ile konulur. Ülkemizde özofajiyal manometre konusunda tecrübeli merkez sayısı sınırlıdır. Akalazya için manometre bulguları, alt kapakçıkta yüksek basınç olması ve yemek borusunda hareket olmamasıdır.

Ama çok mutsuzum, yemek yiyemiyorum, onlarca kilo kaybettim. Bu hastalığı nasıl tedavi ettireceğim?

Bazı hastalar yemek yemekte çok zorlandıkları için hızlı bir şekilde kilo kaybedebilirler. Bu hastalarda endoskopik yöntemler uygulanabilir (Balon dilatasyonu, Botox enjeksiyonu). İlaç tedavisi genellikle başarısızdır. Eğer bu yöntemler işe yaramazsa veya hasta balon tedavisini istemiyorsa laparoskopik ameliyat çok başarılı bir yöntemdir. Yeni geliştirilen ve endoskopik yöntemle uygulanan miyotomi de (POEM – peroral endoskopik miyotomi) çok başarılı ve gelecek vadeden bir yöntem olarak görülmektedir.

Balonla yırtılma riski varmış, acaba ameliyatımı tercih etsem?

Yakın zamanda yapılan önemli bir çalışmada balon dilatasyonu ile laparoskopik ameliyat sonuçları arasında büyük bir fark bulunamamıştır. Balon dilatasyonu sırasında yemek borusunda yırtılma riski %4’tür ve bazen ameliyat gerektirebilir. Laparoskopik ameliyatlar sırasında da yemek borusunun içini kaplayan zarda yırtılma görülebilmekte, ameliyat esnasında onarılmaktadır. Ameliyat sırasında yemek borusu yırtığının defaetle kontrol edilmesi gerekir.

Laparoskopik ameliyatın avantajları nelerdir?

Ameliyat tecrübeli ellerde 30 dk sürmektedir. 3 tane 5mm lik, 1 tane 10 mmlik delikten ameliyatı gerçekleştirmek mümkündür. Hastaya ameliyattan sonra 2.günün sabahında ağızdan yumuşak gıda başlanmakta ve hasta genellikle 2.günün akşamında taburcu edilmektedir. Hastalar yutmalarındaki değişimi anında fark etmektedirler. Ameliyat tekniği çok iyi tanımlanmıştır ve başarı oranı %90’ın üzerindedir.

POEM’in laparoskopik ameliyattan farkı nedir?

Laparoskopik ameliyatların özelliklerini biraz önce belirttik. POEM yönteminde ameliyat endoskopi ile hastanın ağzından girilerek yapılmaktadır. Vücutta herhangi bir kesi yapılmamaktadır. Endoskopik olarak yemek borusuna yapılan kesi ile yemek borusunun içindeki dairesel kas dokusu kesilebilmektedir. Bu yöntem çok iyi bir endoskopi tecrübesi gerektirmektedir. Yöntemin uygulanabilmesi için yöntemi defalarca seyretmek ve egzersiz yapmak gereklidir.